Beroepsvereniging Arbeids- en Organisatiedeskundigen (BA&O)

• 13 okt. 2025 15:51:00

Laura Jacobs-Almering over sociale veiligheid

Sociale veiligheid: geen beleid op papier, maar een cultuur continu in beweging!
Veel organisaties zetten in op gedragscodes, beleid, meldpunten en functionarissen om sociale veiligheid te bevorderen. Zoals veel A&O’ers zullen herkennen: belangrijk, maar vaak onvoldoende voor een significante en duurzame verbetering. Echte verandering ontstaat niet alleen op papier of vanuit de top van de organisatie, ze begint op de werkvloer, in de dagelijkse interacties tussen mensen.

Als Arbeids- en Organisatiedeskundige mocht ik bijdragen aan de nieuwe STECR Werkwijzer Sociale Veiligheid. Een leerzaam proces, samen met een kerngroep van deskundigen waaronder juristen, bestuurders, A&O’ers, vertrouwenspersonen en HR-directeuren, ieder met hun eigen expertise en ervaring. Juist nu, in een tijd van maatschappelijke spanningen, hybride werken en toenemende druk op samenwerking, is het essentieel om sociale veiligheid niet te benaderen als een checklist, project of eenmalige training. Zoals beschreven in de werkwijzer: sociale veiligheid vraagt om een caleidoscopische benadering van perspectieven, relaties en dynamieken.

Angst is een slechte raadgever. Tijdens het doen van kwalitatief onderzoek hoor ik vaak over angstculturen binnen teams. Dit belemmert het leervermogen van individuen, remt innovatie en leidt tot ongeschreven regels, ziekteverzuim en ongewenst personeelsverloop. Daarom zet ik mij met overtuiging in voor het bevorderen van een sociaal veilige werkcultuur.

Er bestaan al veel waardevolle richtlijnen, zoals de handreiking van de Rijksoverheid. Met deze STECR-werkwijzer wilden we hier iets aan toevoegen. Dankzij de bezielende leiding van Thom Wildeboer ligt er nu een inspirerend document.

De STECR Werkwijzer laat onder andere zien wat wél werkt:

• Teams die experimenteren met nieuwe vormen van samenwerking, oude rituelen en normen herzien en sociale invloed erkennen (o.a. inzichten van gedragspsycholoog Robert Cialdini);
• Aandacht voor psychologische barrières bij het melden van onveilig gedrag, inclusief het omstandereffect;
• Het continu voeren van het goede gesprek over grenzen, verwachtingen en omgangsvormen;
• Het versterken van netwerken van medewerkers die samen bouwen aan een cultuur van vertrouwen;
• Inspiratie vanuit vier caleidoscopische perspectieven: cultuur, structuur, besturing en transformatie, ook voor het gesprek aan de bestuurstafel.

En bovenal: het besef dat sociale veiligheid de basis is van goed werkgever- en werknemerschap. In de praktijk levert dit soms dilemma’s op, zeker voor leidinggevenden, ook hier is ruimte voor in de STECR Werkwijzer. Het is tijd om het gesprek écht aan te gaan over sociale veiligheid.

Werkwijzer aanvragen? Klik dan hier!